Pigmentvlekken

Expert Sadhanna Badeloe beantwoordt de volgende vragen:

1. Wat is pigment?
2. Wat zijn pigmentvlekken?
3. Welke pigmentvlekken komen het meeste voor?
4. Wat is het verschil met witte pigmentvlekken?
5. Wat kun je zelf doen bij pigmentvlekken?

Pigment is een verzamelnaam voor kleurstoffen. In je huid gaat het meestal om melaninepigment, een stof die pigmentcellen (melanocyten) aanmaken. Melanine bepaalt de kleur van je huid, haar en ogen. Hoe meer pigment je hebt, hoe donkerder je huidskleur. Melanine geeft ook bescherming tegen uv-straling.

Deze 3 soorten pigmentvlekken komen het vaakst voor:

• Ouderdomsvlekken;
• Melasma of zwangerschapsmasker;
• Pigmentvlekken na ontsteking.

Hieronder lees je per soort wat de oorzaak is, wat het effect is op je huid en wat je eraan kunt doen.

Ouderdomsvlekken (ook wel ‘lentigo solaris’) zijn goedaardige, licht- tot donkerbruine vlekken op je huid. Ze komen vooral voor op plekken die veel zon hebben gehad, zoals je gezicht, handen, onderarmen of decolleté.

• Oorzaak: Ouderdomsvlekken ontstaan door een combinatie van huidveroudering en langdurige blootstelling aan zonlicht.
• Effect op je huid: De vlekken zijn onschuldig en geven geen klachten, zoals jeuk of pijn. Zie je een vlek die ineens verandert van kleur, vorm of grootte? Of ziet een pigmentvlek er heel anders uit dan de rest? Laat die dan controleren door je huisarts. Er kan sprake zijn van een ander type pigmentvlek. Zeker bij onregelmatige pigmentvlekken met donkerbruine tot zwarte gebieden is een beoordeling door een huisarts of dermatoloog belangrijk.
• Behandeling: Een behandeling van ouderdomsvlekken is niet nodig. Als je ze niet mooi vindt, dan kan je huisarts, huidtherapeut of dermatoloog advies geven over behandelingen zoals bevriezing (cryotherapie) of lasertherapie. Bij elke behandeling is goede zonbescherming belangrijk (zie vraag 5).

Een melasma of zwangerschapsmasker (ook wel ‘chloasma’) is een pigmentstoornis met bruine vlekken in je gezicht. Meestal zitten ze op je voorhoofd, wangen, bovenlip en neusbrug. De vlekken zijn licht- tot donkerbruin en hebben een onregelmatige vorm. Een melasma wordt zeker niet alleen tijdens de zwangerschap gezien. Het komt zelfs voor bij mannen: 5 tot 10% van de mensen met melasma is man.

• Oorzaak: Een melasma ontstaat door een combinatie van factoren. Zonlicht, hormonale schommelingen (zoals tijdens de zwangerschap of door de anticonceptiepil) en soms erfelijke aanleg spelen een rol.
• Effect op je huid: De verkleuring is onschuldig en ontstaat meestal langzaam. Het valt vaak meer op in de zomer en verdwijnt niet altijd vanzelf.
• Behandeling: Goede zonbescherming met SPF 50 is de belangrijkste stap in de behandeling (zie ook vraag 5). Je huisarts, huidtherapeut of dermatoloog kan je advies geven.

Pigmentvlekken na ontsteking (ook wel ‘post-inflammatoire hyperpigmentatie’) ontstaan op plekken waar je huid eerder beschadigd of ontstoken is geweest. Denk aan acne, eczeem, schaafwonden of insectenbeten.

• Oorzaak: Na een beschadiging of ontsteking maakt je huid plaatselijk extra pigment aan. Dit komt vaker voor bij mensen met een donker huidtype.
• Effect op je huid: De vlekken zijn onschuldig, maar blijven soms maanden tot jaren zichtbaar. Vooral in je gezicht of op andere plaatsen kunnen de donkere plekken opvallen.
• Behandeling: Pigmentvlekken na ontsteking verminderen meestal in de loop van de tijd vanzelf. Goede zonbescherming is hierbij zeer belangrijk (zie vraag 5).

Pigmentvlekken gaan niet altijd vanzelf weg. Sommige tijdelijke vlekken kunnen binnen enkele weken of maanden vervagen. De meeste pigmentvlekken, bijvoorbeeld ouderdomsvlekken of pigmentvlekken door de zon, blijven vaak zichtbaar als je er niks aan doet.

Zonlicht speelt bij alle soorten pigmentvlekken een belangrijke rol. Goede bescherming tegen uv-straling is daarom de allerbelangrijkste stap om nieuwe vlekken te voorkomen én bestaande vlekken niet erger te maken. Zorg dus elke dag voor een goede zonbescherming. Dit kun je doen om je huid goed te beschermen tegen pigmentvlekken:

• Smeer elke dag een zonnebrandcrème met SPF 50. Kies voor een product dat beschermt tegen UVA- én UVB-straling. Gebruik het ook in de winter en op bewolkte dagen.
• Bescherm je gezicht extra in de zon. Draag een zonnebril en pet of hoed met brede rand.
• Ga niet onder de zonnebank. Die kan pigmentvlekken erger maken.
• Smeer geen producten met parfum op je huid voordat je de zon ingaat. Sommige stoffen kunnen je huid gevoeliger maken voor pigmentvlekken.
• Raak ontstoken plekjes zo min mogelijk aan. Zo verklein je de kans op pigmentvlekken na ontsteking.
• Wees voorzichtig met agressieve crèmes of behandelingen, omdat er bij irritatie van de huid juist weer een kans bestaat op het ontstaan van nieuwe pigmentvlekken.
• Wil je pigmentvlekken tijdelijk minder zichtbaar maken? Camouflerende make-up kan helpen. Kies bijvoorbeeld een concealer met een gele of perzikkleurige ondertoon. Let op: smeer altijd eerst een dagcrème met SPF eronder, zodat je je huid ook beschermt tegen de zon.